W ramach cyklu Bohaterowie zapomniani, niezłomni, niepodlegli:
Film „Podwójnie wyklęty” o kpt. Romualdzie Rajsie „Burym”
11 stycznia (czwartek), godz. 17.30
Centrum Edukacyjne IPN, ul. Marszałkowska 21/25, WARSZAWA
Flm dokumentalny Podwójnie Wyklęty o kpt. Romualdzie Rajsie „Burym” w reż. Ewy Szakalickiej został najbardziej utytułowanym filmem na IX Festiwalu Filmowym Niepokorni Niezłomni Wyklęci w Gdyni (dwie nagrody specjalne i wyróżnienie).
Otrzymał Nagrodę Dyrektora Festiwalu NNW Arkadiusza Gołębiewskiego oraz Nagrodę im. Janusza Krupskiego (za odwagę i trud w poszukiwaniu tematów oraz postaci niepokornych, niezłomnych, wyklętych), a także wyróżnienie w konkursie głównym (za odwagę podjęcia trudnego tematu losu kapitana Romualda Rajsa Burego i rzetelne wykorzystanie źródeł).
Kpt. Romuald Rajs „Bury” był przedwojennym podoficerem, żołnierzem kampanii wrześniowej, konspiracji niepodległościowej, a nastepnie dowódcą 1. kompanii szturmowej 3. Wileńskiej Brygady AK Szczerbca na Wileńszczyźnie i dowódcą 2. szwadronu 5, Wileńskiej Brygady AK Łupaszki na Podlasiu oraz dowódcą PAS 3. Wileńskiej Brygady NZW na Podlasiu. Został aresztowany i w pokazowym procesie skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 30 grudnia 1949 roku w więzieniu w Białymstoku. Miejsce pochówku nie jest znane. Do dzisiaj jest jednym z najbardziej znienawidzonych żołnierzy polskiego podziemia antykomunistycznego, m.in. z powodu wykonania akcji pacyfikacyjnej skomunizowanych wsi białoruskich oraz likwidacji agentury sowieckiej i funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa, który na tamtym terenie głównie tworzyli Białorusini.
kpt. Romuald Rajs ps. „Bury” – pierwszy z prawej, kwiecień 1944. Foto: public domain